Dit jaar heb ik Goede Vrijdag weer twee keer gevierd: om 11 uur met kinderen en om 15 uur op klassieke wijze. In directe vergelijking daarmee wordt het me overduidelijk waarom ik er zo van geniet om met kinderen over God te praten.
Wij deden om 11.00 uur ongeveer hetzelfde als de traditionele liturgie op Goede Vrijdag: we lazen het lijdensverhaal, vereerden het kruis en baden de grote voorbeden. Daarnaast waren er een paar gebeden, liederen en in plaats van de preek, mijn catechese. Natuurlijk heb ik alle teksten herschreven, zodat de kinderen ze konden begrijpen. We lazen de Passion met verdeelde rollen, zodat de kinderen konden begrijpen wat er werkelijk gebeurde. Als "het hele volk" in oproer komt en "kruisigen" roept, dan moet je dat ook horen. Als één persoon het voorleest, is het veel te abstract. Onze mensen waren nogal levendig en scandeerden (met z'n vieren) met een behoorlijk overtuigend volume: "Weg met hem! Kruisig hem! Weg met hem! Weg met hem aan het kruis!"
Aan de andere kant, vertel ik de kinderen niet in detail wat dat betekent. De Bijbel beschrijft de marteling van Jezus heel drastisch, kinderen hoeven dat nog niet te horen. Gevoelens en relaties zijn veel belangrijker: waarom verloochent Petrus zijn vriend? Uit angst voor de Romeinen. Waarom veroordeelt Pilatus een onschuldige man? Uit angst voor de Joden.
En tenslotte de vraag: waarom moest Jezus überhaupt sterven? Waarom deze beschuldiging, en waarom is hij niet weggelopen?
Volwassenen hebben antwoorden op dergelijke vragen die op mij overkomen als rijstcrackers: je denkt dat je iets lekkers in handen hebt, je neemt een hap - en je raakt niet vol. "Jezus stierf voor onze zonden." Wat betekent dat? "Hij werd geslagen voor onze misdaden." Wat zegt u? In werkelijkheid is het natuurlijk "bruin brood" - iets waar je lang over moet mediteren en op moet kauwen voordat het doordringt. Maar als ik geen tijd heb om te mediteren, blijven het holle frasen, en hobbel ik voort op de oppervlakte van theologische half-kennis.
Dat kan natuurlijk niet met kinderen. Om Goede Vrijdag aan hen uit te leggen, moet ik "elementariseren": de theologie terugbrengen tot de elementen die zo essentieel zijn dat zelfs kinderen ze kunnen begrijpen. En juist daardoor grijpt de boodschap me vaak echt aan.
Waarom werd Jezus beschuldigd? Voor godslastering. Hij predikte een liefhebbende en barmhartige God, wat bedreigend was voor de religieuze leiders. Als de mensen niet meer bang zijn voor God, kunnen de priesters hen ook niet meer beheersen. Jezus werd uiteindelijk beschuldigd omdat hij zei dat we niet bang moesten zijn voor God. Hij week daar niet van af toen het gevaarlijk werd. Als hij was weggelopen, zou de boodschap zich niet hebben verspreid. Maar alle mensen moeten weten dat God van hen houdt. En omdat hij het voor ons opnam, weten we nu dat zelfs als het slecht met ons gaat, Jezus altijd bij ons is. Hij laat ons nooit in de steek.
Dat is eigenlijk alles wat er is. Maar wat nog steeds heel belangrijk is, is dat het goede einde van het verhaal met Pasen komt. God is sterker dan de dood. Maar dat is maar een spoiler.
Voor de verering van het kruis, trouwens, leggen we harten op het kruis. Jezus wil onze vriend zijn, wij willen Hem daarvoor danken en Hem laten zien dat wij ook van Hem houden. Dat is een kinderfrase, maar de volwassenen hebben ook hun hart aan het kruis gezet. Zij schijnen de boodschap ook begrepen te hebben.